ΛΕΒΙΑΘΑΝ
δράμα 2014
Σε μια μικρή διεφθαρμένη βόρεια ρωσική πόλη, που θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε άλλη πόλη ή και χώρα στον κόσμο, ένας πολίτης αντιπαρατίθεται με τον δήμαρχο, καθώς ο τελευταίος θέλει να υφαρπάξει την περιουσία του για δικό του όφελος.
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ
ΣΕΝΑΡΙΟ: Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ, Όλεγκ Νέγκιν
ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ: Αλεξέι Σερεμπριάκοφ, Ελενα Λιάντοβα, Ρομάν Μαντιάνοφ, Βλαντιμίρ Βντοβιτσέκοφ, Σεργκέι Ποκχόνταεβ
ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Ρωσία
Με την ομώνυμη βιβλική παραβολή και το επίσης ομώνυμο έργο της πολιτικής φιλοσοφίας του Τόμας Χομπς ως αναφορές, επαναδιατυπωμένες για να εφαρμόζουν στη σύγχρονη εποχή, ο Αντρέι Ζβιαγκνίτσεφ, δημιουργεί μια καταγγελτική ταινία, στην οποία η έρημη ομορφιά των τοπίων, η μελαγχολική ποιητική των εικόνων και το σκοτεινό ύφος, συνδυάζονται με τον συμβολισμό, το πικρό χιούμορ και τη ρεαλιστική, αργή αφήγηση, για την απόδοση από τη μια, της ζοφερής πραγματικότητας στη μετασοβιετική Ρωσία, πλαισιωμένης από μια τερατώδη διεφθαρμένη καπιταλιστική εξουσία και από την άλλη, τις σχέσεις εξουσίας και εξάρτησης στις ανθρώπινες σχέσεις, που αναπτύσσονται μέσα στο συγκεκριμένο πολιτικοοικονομικό πλαίσιο.
Ο Κόλια (Αλεξέι Σερεμπριάκοφ), ένας μηχανικός αυτοκινήτων, ζει με τη γυναίκα του Λίλια (Έλενα Λιάντοβα) και τον έφηβο γιο του Ρόμα (Σεργκέι Ποκχόνταεβ), σε ένα απομακρυσμένο ψαροχώρι της βόρειας ρωσικής επαρχίας, στην περιφέρεια Μούρμανσκ. Ο δήμαρχος της πόλης, Βαντίμ (Ρομάν Μαντιάνοφ), στην προσπάθειά του να οικειοποιηθεί την εξαιρετικής ομορφιάς και αξίας ιδιοκτησία του Κόλια, χρησιμοποιεί τα διεφθαρμένα γρανάζια του συστήματος και αποδίδει στον Κόλια ένα ένταλμα αναγκαστικής απαλλοτρίωσης της γης του, γεγονός που εξαγριώνει τον Κόλια. Οι δικαστικοί αγώνες ξεκινούν και ο Κόλια καλεί σε βοήθεια τον παλιό του φίλο μεγαλοδικηγόρο που ζει στη Μόσχα, Ντμίτρι (Βλαντιμίρ Βντοβιτσέκοφ). Ο Ντμίτρι συλλέγει αρκετά ενοχοποιητικά στοιχεία για τον δήμαρχο και μεταβαίνει στο χωριό του Κόλια για να δώσει τη μάχη με τις αρχές, αλλά η παρουσία του στην υπόθεση περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα πράγματα και επηρεάζει καθοριστικά τη ζωή του Κόλια και της οικογένειάς του.
Οι περισσότερες ταινίες του Αντρέι Ζβιαγκνίτσεφ “Η επιστροφή” (2003), “Η αποξένωση” (2007), “Ελένα” 2011, χαρακτηρίζονται από την επαναλαμβανόμενη εστίασή τους στην κατάρρευση των οικογενειακών αξίων στο σύγχρονο κόσμο. Το “Λεβιάθαν” εμπεριέχει την ίδια μεταφυσική εικονογραφία και τις φιλοσοφικές αναζητήσεις των προηγούμενων έργων του, άλλα εδώ ασκείται μια στέρεα πολυεπίπεδη κοινωνικοπολιτική κριτική, φωτίζοντας έναν κόσμο που διέπεται από την κερδοσκοπία, τη διαφθορά, την απληστία, τον οπορτουνισμό, τις κοινωνικές ανισότητες και τις συγκρουσιακές σχέσεις συμφέροντος.
Ανάμεσα στα σκελετικά απομεινάρια σκαφών, τα μισογκρεμισμένα κτήρια και τα κουφάρια φαλαινών, οπτικοποιημένοι συμβολισμοί και μνημειακά ερείπια μιας κουλτούρας που κάποτε οι πολίτες της ήταν εξαντλημένοι από την πολιτική καταπίεση και που τώρα είναι εκτεθειμένοι απέναντι στη θεσμική ατιμωρησία και την κοινωνική αποσύνθεση, ένα ίχνος ζωής πρόκειται να καταστραφεί ή να παραιτηθεί και ο Ζβιαγκνίτσεφ συντάσσει το θρηνητικό του ποίημα για την τραγωδία της ανθρώπινης μοίρας, που την εντάσσει σε έναν ντετερμινιστικό κόσμο στον οποίο η θρησκεία-εξουσία κι αυτή-δεν μπορεί να δώσει λύσεις.
Πίσω από το πέπλο της διαφθοράς, της υποκρισίας και του κυνισμού που ρίχνεται αργά και τελετουργικά, οι χαρακτήρες μετασχηματίζονται δραματικά, το ίδιο αργά και με διακριτικότητα. Υπάρχουν πολλά που δεν λέγονται, αλλά εννοούνται και πολλές από τις πιο δραματικές σκηνές, ίσως περισσότερες από όσο χρειαζόταν, αποκρύπτονται από τον θεατή. Ο πατέρας, μια ζωώδη πατριαρχική δύναμη, η γυναίκα υποτακτική και αδύναμη, που αναζητά μια σταγόνα τρυφερότητας, ο δικηγόρος οπορτουνιστής με 'υψηλά ιδανικά', όλοι τους, θα συντριβούν κάτω από την σκιά του Λεβιάθαν. Ο Λεβιάθαν μπορεί να κρύβεται σε κάθε πτυχή της ζωής ή μπορεί να βρίσκεται στις εξουσιαστικές δομές ενός ανθρωποφάγου συστήματος, αλλά σίγουρα υπάρχει στα βάθη της ψυχής του ανθρώπου. Η κινηματογραφία του Ζβιαγκνίτσεφ, σαν παγωμένη βουτιά στις αποχρώσεις της γκρίζας πραγματικότητας, μαγεύει και υπνωτίζει με την εκλεπτυσμένη αισθητική της, με την ονειρική μουσική του Φίλιπ Γκλας και την σκοτεινή, ποιητική φωτογραφία του Μιχαήλ Κρίτσμαν, μετασχηματίζεται σε ένα αφυπνιστικό κάλεσμα ως προς όλους και για θέματα που αφορούν τις ανθρώπινες σχέσεις, τη θρησκεία, την ηθική, την πολιτική εξουσία, την κοινωνική ανισότητα και την πτώση των κοινωνικών αξίων στην σημερινή πραγματικότητα.
Υποψήφια για το ξενόγλωσσο φετινό όσκαρ, βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ των Καννών το 2014 και Χρυσή σφαίρα Καλύτερης ξενόγλωσσης το 2015.
